Je blik bepaalt je beeld
In de Volkskrant van zaterdag 31 maart 2018 las ik een interessant interview met Zoë Papaikonomou en Annebregt Dijkman. Zij leggen het gebrek aan diversiteit in de media onder de loep in hun boek ‘Heb je een boze moslim voor mij?’ Redacties zijn te wit in hun ogen. Door het ontbreken van diversiteit, het gebruiken van dezelfde netwerken en het kijken naar en reageren op elkaar verschijnt er eenzijdige berichtgeving.
Het deed me denken aan een recente ervaring die ik had in een bijeenkomst van The New Builders. Vooraf had ik me een voorstelling gemaakt van de gastheren, de locatie, het thema, de vorm en de inhoud van de gesprekken. Dat beeld klopte niet met de werkelijkheid. Ik was verrast dat bijna alles anders was dan ik had verwacht. Ik voelde me ietwat ongemakkelijk in deze voor mij niet vertrouwde context en moest mijn best doen om me een houding te geven en deelgenoot te zijn. Het zette me aan het denken.
Ik bewonder mensen die gaan voor hun ideologie. Mensen die consequent zijn in hun keuzes en daar zaken voor laten. Zij durven stappen te zetten waar ik wel over nadenk maar die ik (nog) niet durf te zetten. Dat maakt me ook nieuwsgierig. Het is veilig en vertrouwd om op te trekken met gelijkgestemden. Maar de ontmoeting met andere mensen, werelden, culturen, denkbeelden, normen en waarden maakt me rijker en hopelijk wijzer. Ik vind het ook spannend want het zou maar zo kunnen zijn dat ik mijn denkbeelden moet bijstellen.
Die ontmoeting is voor mij de kern van sociale innovatie: anders kijken (en luisteren). Jaren geleden heb ik op een congres van de Stenden Hogeschool mogen spreken over sociale innovatie en daar de metafoor gehanteerd van de brillen die je kunt opzetten. De bril die je gebruikt is bepalend hoe je iets ziet. Het is niet voor niets dat we de uitdrukking hanteren: “Door een roze bril kijken”. Tegenwoordig zouden we van een ‘slimme bril’ spreken zoals door Google, Apple of Intel zijn/worden ontwikkeld. Je beeld wordt zogezegd bepaald door je blik (uiteraard is de manier van interpreteren ook van belang).
Stap daarom af van wat je gewend bent en probeer het eens op een andere manier. Daar heb je andere mensen voor nodig. Vooral mensen die anders kijken dan jezelf gewoon bent. Het kan dan helpen om eens te rade te gaan bij andere sectoren, bijvoorbeeld bouw kijkt bij horeca (gastvrijheid) of zorg bij logistiek (planning). Daardoor krijg je andere indrukken en waarschijnlijk ook andere ideeën en oplossingen. Ik heb daarom ook moeite met de uitspraak: “Alle neuzen in dezelfde richting”. Je blikveld is dan niet groter dan 120 graden en je mist dan 2/3 van wat er om je heen te zien is. Ik pleit ervoor om alle neuzen in andere richtingen te laten wijzen en wat je ziet met elkaar te delen. Je ziet dan meer dan je alleen kunt zien.
Zorg daarom voor voldoende diversiteit in je team of bedrijf; diversiteit in leeftijd, sekse, cultuur, achtergronden, kennis, enz. Stel niet vooraf voorwaarden om belangen te beschermen want dan sluit je jezelf op en sluit je mogelijke oplossingen uit. Denken in belangen is vaak ‘behoud van oud’. Laat je niet opslokken door de waan van de dag maar neem de tijd om nieuwsgierig te zijn. Zet eens een andere bril op en kijk om je heen. Durf van beeld te veranderen. Dat is goed voor jezelf, voor je bedrijf en voor de maatschappij.